Selepas RUU 355 belum diluluskan dan
ditangguhkan tanpa tarikh, ditimbulkan polemik baharu berkaitan pindaan kepada
Akta 164 - Akta Membaharui Undang-Undang (Perkahwinan dan Perceraian) 1976.
Kononnya, pindaan itu adalah sebuah episod “Tragedi Malang Buat Umat
Islam Di Negara Ini”. Entah apa yang malangnya kalau isu yang
ditimbulkan hanya berkaitan bidangkuasa Mahkamah Syariah dalam konteks Seksyen
46(2) Akta Undang-Undang Keluarga Islam (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1984
(Akta 303).
Yang malang sebenarnya jika tulisan sebegitu
diangkat untuk membangkitkan emosi umat Islam untuk memprotes tanpa asas ilmu
dan pengetahuan yang sebenar. Kebangkitan emosi itu hanya semata-mata
dibataskan atas dasar sentimen tanpa paksi kepada kebenaran.
Kontroversi yang sebenar adalah berkaitan
cadangan pindaan kepada Seksyen 88A RUU D.R. 20/2016 yang menyatakan seperti
berikut:
“Religion of child
88A. (1) Where a party to a marriage has
converted to Islam, the religion of any child of the marriage shall remain as
the religion of the parties to the marriage prior to the conversion, except
where both parties to the marriage agree to a conversion of the child to Islam,
subject always to the wishes of the child where he or she has attained the age
of eighteen years.
(2) Where the parties to the marriage
professed different religions prior to the conversion of one spouse to Islam, a
child of the marriage shall be at liberty to remain in the religion of either
one of the prior religions of the parties before the conversion to Islam.”.
-------------------
“Agama Anak
(1) Jika suatu pihak kepada sesuatu
perkahwinan telah masuk Islam, agama mana-mana anak dari perkahwinan itu
hendaklah kekal sebagai agama pihak-pihak kepada perkahwinan itu sebelum
penukaran agama itu, kecuali jika kedua-dua pihak kepada perkahwinan itu
bersetuju akan penukaran agama anak itu kepada Islam, tertakluk kepada
keinginan anak itu apabila dia telah mencapai umur lapan belas tahun.
(2) Jika pihak-pihak kepada perkahwinan
menganut agama berbeza sebelum satu pasangan masuk Islam, seseorang anak dari
perkahwinan itu hendaklah bebas untuk kekal dalam agama salah satu daripada
agama pihak yang tersebut sebelum masuk Islam.”
Cadangan pindaan kepada Seksyen 88A ini akan
memberikan kesan bahawa anak pasangan bukan Islam, yang mana salah seorang
daripada pasangan itu menganut Islam akan kekal dalam agama asal melainkan jika
kedua-dua ibu dan bapa anak itu bersetuju supaya anak itu menganut agama
baharu. Pada masa kini, mana-mana seorang daripada ibu atau bapa boleh memberikan
kebenaran tersebut tanpa perlu kepada kebenaran daripada pihak yang satu lagi.
Namun, sebelum rang ini dibahaskan cadangan
pindaan ini telah pun ditarikbalik oleh Menteri atas alasan kemungkinan berlaku
percanggahan dengan peruntukan Perlembagaan Persekutuan. Oleh itu sudah tidak
berbangkit kontroversi hal ini dan tulisan ini tidak akan menghuraikan hal
tersebut.
Kini, dibangkitkan pula kontroversi kononnya
pindaan kepada Seksyen 51 akan menyebabkan Mahkamah Syariah hilang kuasanya di
bawah Seksyen 46(2) Akta 303. Pindaan kepada Seksyen 51 akan membolehkan
mana-mana pihak sama ada yang baharu menganut Islam atau yang kekal bukan Islam
boleh menfailkan petisyen perceraian di Mahkamah Sivil. Petisyen itu boleh
dibuat atas dasar persetujuan bersama (mutual consent) atau atas dasar
perkahwinan itu telah pecah belah dan tidak dapat dipulihkan (dissolution due
to irretrievably breakdown of marriage).
Berbanding dengan Seksyen 51 yang asal, hanya
pasangan yang kekal menganut agama asal sahaja yang boleh menfailkan petisyen
perceraian itu dan pasangan yang baharu menganut agama Islam itu tidak boleh
menfailkan kes di Mahkamah Sivil. Hal ini jelas dinyatakan dalam huraian kepada
RUU tersebut.
Huraian
Rang Undang-Undang ini bertujuan untuk
meminda Akta Membaharui Undang-Undang (Perkahwinan dan Perceraian) 1976 (“Akta
164”) secara amnya sebagai salah satu langkah untuk menyelesaikan isu yang
berbangkit daripada kemasukan Islam suatu pihak kepada sesuatu perkahwinan.
Rang Undang-Undang ini bertujuan untuk
memberikan hak kepada suami atau isteri yang telah memeluk agama Islam untuk
memfailkan petisyen perceraian untuk membubarkan perkahwinan sivilnya di bawah
subseksyen 51(1) Akta 164. Pada masa ini, undang-undang tidak memberi kepada
suami atau isteri yang memeluk agama Islam hak untuk memfailkan petisyen
perceraian di mahkamah sivil di bawah Akta 164 memandangkan hak untuk
membubarkan perkahwinan hanya diberikan kepada suami atau isteri yang tidak
memeluk agama Islam. Oleh yang demikian, selagi suami atau isteri yang tidak
memeluk agama Islam tidak memfailkan petisyen perceraian di mahkamah sivil,
perkahwinan sivil suami isteri itu masih dianggap sah dan berterusan di bawah
Akta 164.
Memandangkan suami atau isteri yang memeluk
agama Islam tidak mempunyai hak untuk memfailkan petisyen perceraian di bawah
Akta 164, dia juga tidak mempunyai hak untuk membuat permohonan relief
sampingan yang lain seperti nafkah, hak jagaan anak, pembahagian aset
perkahwinan dan sebagainya. Keadaan ini mengakibatkan kesulitan kepada suami
atau isteri yang memeluk agama Islam memandangkan Akta 164 tidak memperuntukkan
remedi kepada mereka dan terdapat sebilangan daripada mereka mendapatkan remedi
yang lain dengan cara memfailkan permohonan perceraian dan relief sampingan
yang lain di Mahkamah Syariah. Dalam keadaan tersebut, Mahkamah Syariah akan
menjalankan kuasanya untuk membuat perintah berhubung dengan perceraian dan
juga relief sampingan yang lain.
Konflik akan berlaku sekiranya kedua-dua
suami isteri tersebut membuat permohonan masing-masing di dua mahkamah yang
berbeza iaitu mahkamah sivil dan Mahkamah Syariah serta kedua-dua Mahkamah
tersebut membuat perintah yang berbeza.
Walaupun Mahkamah Syariah boleh memberikan
perintah perceraian dan relief sampingan, ia tidak boleh membubarkan
perkahwinan sivil di bawah Akta 164 kerana kuasa untuk membubarkan perkahwinan
sivil di bawah Akta 164 hanya diberikan kepada mahkamah sivil. Oleh yang
demikian, Mahkamah Syariah tidak mempunyai bidang kuasa untuk membubarkan
perkahwinan tersebut dan juga membuat perintah bagi relief sampingan yang lain
dan perintah perceraian serta relief sampingan yang lain itu tidak mempunyai
kesan di sisi undang-undang. Perkara ini telah diputuskan oleh Mahkamah
Persekutuan dalam kes Viran a/l Nagapan v. Deepa a/p Subramaniam
[Civil Appeal No. : 02(f)-4-01-2015(N)], Peguam Negara Malaysia dan
Ketua Polis Negara v. Deepa a/p Subramaniam [Civil Appeal No. :
N-02-801-05-2004 & N-02-1004-06-2014], Subashini a/p Rajasingam v.
Saravanan a/l Thangatoray & other appeals [2008] 2 MLJ 147 dan Tang
Sung Mooi v. Too Miew Kim [1994] 3 MLJ 117 dan oleh Mahkamah Tinggi
dalam kes Shamala a/p Sathiyaseelan v. Dr. Jeyaganesh a/l C. Mogarajah
[2004] 2 MLJ 241, Kung Lim Siew (P) v. Choong Chee Kuan
[2003] 6 MLJ 260 dan Teh Siew Choo v. Teo Eng Hua [1999] 6
CLJ 308.
Malang sekali, pihak yang menimbulkan polemik
ini tidak membaca sepenuhnya RUU yang dicadangkan itu sehinggakan berlaku salah
faham dalam isu ini. Seharusnya pihak yang berpolemik hendaklah menjelaskan hal
ini setelah kajian dibuat dan ditekuni berdasarkan peruntukan undang-undang
yang terpakai.
Berkaitan isu yang dibangkitkan oleh YB Kota
Bharu, Dato’ Taqiyuddin Hasan bahawa pindaan kepada Seksyen 51 ini akan bertentangan
dengan Seksyen 46(3) Akta 303 sekaligus akan menyebabkannya tidak konsisten
dengan peruntukan Perkara 121(1A) Perlembagaan Persekutuan adalah tidak tepat.
Cadangan pindaan Seksyen 51 ini akan memberikan kuasa kepada Mahkamah Sivil
untuk mendengar kes perceraian sama ada ianya difailkan oleh pasangan yang
masih bukan Islam atau yang baharu memeluk agama Islam. Seksyen 51 asal hanya
memberikan hak ini kepada pasangan yang masih bukan Islam dan bukan kepada
pasangannya yang baharu menganut Islam.
Manakala, Seksyen 46 Akta 303 menyatakan
seperti berikut:
Seksyen 46. Pertukaran agama
(1) Jika salah satu pihak kepada suatu
perkahwinan itu murtad atau memeluk sesuatu kepercayaan selain Islam, maka
perbuatan yang demikian tidak boleh dengan sendirinya berkuat kuasa membubarkan
perkahwinan itu melainkan dan sehingga disahkan sedemikian oleh Mahkamah.
(2) Jika salah satu pihak kepada sesuatu
perkahwinan bukan Islam memeluk agama Islam, maka perbuatan yang demikian tidak
boleh dengan sendirinya berkuat kuasa membubarkan perkahwinan itu melainkan dan
sehingga disahkan sedemikian oleh Mahkamah.
Kesannya, jika petisyen perceraian dibawa ke
Mahkamah Syariah maka pihak bukan Islam tidak boleh menjadi kepada pihak dalam
kes itu kerana bidang kuasa Mahkamah Syariah hanya eksklusif kepada orang islam
sahaja, sebaliknya cadangan Seksyen 51 ini memberikan kuasa kepada kedua-dua
pihak pasangan yang baru menganut Islam dan yang bukan Islam untuk didengar.
Justeru, bidangkuasa Mahkamah Sivil itu berbeza dengan Mahkamah Syariah.
Bidangkuasa Mahkamah Sivil adalah ke atas kedua-dua pasangan sama ada yang
bukan Islam atau yang baharu menganut Islam. Manakala, bidangkuasa Mahkamah
Syariah hanya ke atas orang yang menganut Islam sahaja. Jadi bagaimanakah
dikatakan ianya tidak selari dengan Perkara 121(1A) Perlembagaan Persekutuan?
Ahmad Amzar bin Ahmad Azlan (AJK Jabatan
Undang-Undang dan Hak Asasi Manusia, 2017-2019) pula menyatakan,
(https://www.pas.org.my/dewan-pemuda-pas-selangor/12612-ruu164-pindaan-akta-164-yang-diluluskan-di-parlimen-bercanggah-dengan-perlembagaan-persekutuan-malaysia),
“3. Mengikut pindaan yang diluluskan; seorang
mualaf boleh ke mahkamah sivil untuk proses perceraian. (Boleh di sini bermakna
tak wajib=tak selesai isu juga). Isunya adalah apabila seseorang itu dah
memeluk Islam, undang-undang keluarga Islam secara sendirinya (automatik)
terpakai bagi dia ie perceraian, pembahagian harta sepencarian, pemberian
nafkah, hadhanah(hak penjagaan anak) dll di mahkamah syariah. Hukum agama Islam
berkenaan pasangan yg bukan Islam terpakai disini.
4. Mahkamah sivil tidak boleh mendengar kes
berkenaan undang-undang keluarga Islam sebab bukan dalam bidangkuasanya.
Masalahnya sekarang, orang bukan Islam tak boleh jadi pihak di dalam mahkamah
syariah. Jadi, sepatutnya beberapa perkara di dalam Perlembagaan Persekutuan
Malaysia dan lain-lain Akta perlu dipinda dulu sebelum Akta 164 ini dipinda.”
Mungkin apa yang dihujahkan oleh YB Kota
Bharu dan Ahmad Amzar itu adalah bahawa Mahkamah Sivil mempunyai bidangkuasa
untuk membubarkan sesuatu perkahwinan orang Islam sedangkan pembubaran
perkahwinan orang Islam itu sepatutnya di bawah bidangkuasa Mahkamah Syariah.
Hujahan ini selari dengan apa yang disebut oleh Ahmad Amzar itu.
Hujahan ini juga mudah untuk dipatahkan
kerana Mahkamah Sivil berkuasa untuk membubarkan perkahwinan yang diasaskan
kepada undang-undang sivil dan bukanlah perkahwinan yang diasaskan kepada
undang-undang Islam dan sebenarnya adalah forum yang lebih tepat berbanding
jika hendak dibubarkan perkahwinan antara orang bukan Islam dan orang Islam di
Mahkamah Syariah. Malah, pembubaran di bawah Seksyen 46(2) Akta 303 itu hanya
sekadar berkuatkuasa ke atas orang yang baharu menganut Islam itu yang
membolehkan beliau bernikah dengan orang Islam yang lain.
Ini juga telah dijelaskan dalam Huraian kepada
RUU ini seperti yang dinyatakan di atas,
“Walaupun Mahkamah Syariah boleh memberikan
perintah perceraian dan relief sampingan, ia tidak boleh membubarkan
perkahwinan sivil di bawah Akta 164 kerana kuasa untuk membubarkan perkahwinan
sivil di bawah Akta 164 hanya diberikan kepada mahkamah sivil. Oleh yang
demikian, Mahkamah Syariah tidak mempunyai bidang kuasa untuk membubarkan
perkahwinan tersebut dan juga membuat perintah bagi relief sampingan yang lain
dan perintah perceraian serta relief sampingan yang lain itu tidak mempunyai
kesan di sisi undang-undang. Perkara ini telah diputuskan oleh Mahkamah
Persekutuan dalam kes Viran a/l Nagapan v. Deepa a/p Subramaniam
[Civil Appeal No. : 02(f)-4-01-2015(N)]...”
Walau apapun hujahannya, pemakaian cadangan
pindaan Seksyen 51 itu tidaklah bersifat mutlak ke atas orang yang baharu
menganut Islam itu kerana Seksyen itu hanya menggunakan perkataan ‘may’ (boleh)
dan bukan ‘shall’ (hendaklah). Ini bermakna pasangan yang menganut agama Islam
itu masih boleh menggunakan Seksyen 46 Akta 303 untuk membubarkan
perkahwinannya terdahulu dengan pasangan bukan Islam. Ini selari dengan
kenyataaan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Dato Seri Azalina Othman Said
yang dilaporkan oleh Bernama seperti berikut:
“Sementara itu, Bernama melaporkan, Azalina
dalam penggulungan perbahasan mengenainya, berkata pindaan itu bertujuan
memberi ruang kepada pasangan yang berkahwin dan telah memeluk agama Islam atau
salah seorang dari pasangan itu yang masih berada dalam agama Islam untuk memfailkan
petisyen pembubaran perkahwinan di mahkamah sivil.
Katanya, ia bagi mengelak tindakan oleh sama
ada suami atau isteri yang tidak mahu menamatkan sesuatu perkahwinan tetapi
tidak menjalankan tanggungjawab terhadap pasangannya, anak-anak atau harta
mereka.
Tegas Azalina lagi, pindaan itu tidak
menafikan hak seseorang itu di Mahkamah Syariah sebaliknya menggalakkan
seseorang itu supaya bersikap lebih bertanggungjawab untuk menceraikan
pasangannya di Mahkamah Sivil.” Read more at https://www.malaysiakini.com/news/391444#dtTpVpsM6QBuE4tq.99
Dalam satu diskusi dengan bekas Ketua Hakim
Syarie Selangor, Dato’ Dr Mohd Naim Mokhtar, beliau menyatakan bahawa Islam
amat mementingkan keadilan. Antara maksud keadilan adalah memberikan peluang
kepada kedua-dua pihak untuk didengar. Tidak kiralah sama ada Mahkamah Sivil
atau Mahkamah Syariah yang mendengar kes itu kerana para hakim di kedua-dua
platform itu pasti akan cuba memberikan penghakiman yang adil kepada kedua-dua
pihak.
Tetapi, dalam kerangka Perlembagaan
Persekutuan yang sedia ada, Mahkamah Syariah tidak diberikan kuasa untuk
menghakimkan orang bukan Islam. Jadi ada kemungkinan perintah yang dikeluarkan
oleh Mahkamah Syariah itu tidak dapat dikuatkuasakan ke atas orang bukan Islam
khususnya berkaitan perintah untuk bayaran nafkah dan lain-lain yang melibatkan
wang atau hak jagaan anak. Maka, perintah sedemikian akan menjadi sia-sia
berbanding dengan perintah yang dikeluarkan oleh Mahkamah Sivil akan dapat
dikuatkuasakan sama ada orang itu beragama Islam atau tidak. Perbuatan membina
persepsi bahawa Mahkamah Sivil tidak akan berlaku adil kepada orang Islam
adalah perbuatan tidak bertanggungjawab dan menghina institusi Mahkamah itu
sendiri.
Berkaitan dengan cadangan untuk menubuhkan
“Tribunal Mediasi menerusi Akta 164 sebagai medium perundingan antara mualaf
dengan bekas suami atau isteri” adalah suatu cadangan yang dibuat tanpa
perincian yang jelas. Apakah maksudnya proses sulh (perdamaian) atau tribunal
yang mempunyai kuasa untuk membenarkan pembubaran perkahwinan. YB Temerloh
merangkap Ketua Penerangan PAS, Ustaz Nasrudin Hasan Tantawi dalam kenyataan
rasmi PAS menyatakan bahawa “ii - menubuhkan badan atau Tribunal Mediasi bagi
mengharmonikan penyelesaian antara pihak yang berpolemik. Terdiri dari pihak
berwajib, pakar perundangan, pihak berauthority dari kedua-dua pihak yang
terlibat dan sebagainya.”.
Tetapi, Dr Riduan Mohd Nor, Ahli Jawatankuasa
PAS Pusat menyatakan “Ahli-ahli Parlimen PAS juga menuntut penubuhan Tribunal
Mediasi menerusi Akta 164 sebagai medium perundingan antara mualaf dengan bekas
suami atau isteri.”
Manakala, YB Kuala Nerus, Dato’ Dr Ustaz Mohd
Khairuddin At-Takiri pula menyatakan dalam facebooknya (10/8/2017), “Juga kami
menuntut penubuhan Tribunal Mediasi menerusi Akta 164 sebagai medium
perundingan antara mualaf dengan bekas suami atau isteri.”
Cadangan yang dibuat oleh YB Temerloh itu
nampaknya tidak mempunyai persamaan dengan Dr Riduan Mohd Nor dan Dato’ Dr Mohd
Khairuddin. Cadangan YB Temerloh itu mengandungi cadangan keanggotaan pihak
berwajib, pakar perundangan, pihak berautoriti daripada kedua-dua pihak yang
terlibat manakala cadangan Dr Riduan Mohd Nor dan Dato’ Dr Mohd Khairuddin pula
menyatakan tribunal itu bersifat sebagai medium perundangan antara pasangan
yang masuk Islam dan bukan Islam. Apakah terma rujukan tribunal itu gagal dijelaskan
oleh ketiga-tiga pemimpin PAS tersebut.
Lazimnya, sesebuah tribunal itu berfungsi
sebagai badan quasi-kehakiman (separa kehakiman) yang mempunyai kuasa untuk
memutuskan pertelingkahan antara pihak-pihak seperti Tribunal Pengguna atau
Tribunal Perumahan atau Tribunal GST. Tujuan sesebuah tribunal dibuat adalah
untuk mempercepatkan proses litigasi atau mengurangkan karenah birokrasi badan
keadilan supaya keadilan dapat dipercepatkan.
Dalam sistem pentadbiran kehakiman yang sedia
ada, Mahkamah ada menyediakan khidmat mediasi antara pihak-pihak secara
percuma. Lagipun, Mahkamah sendiri sudah ada mahkamah khas yang mendengar
kes-kes berkaitan kekeluargaan. Maka, cadangan untuk menubuhkan tribunal
mediasi ini masih belum jelas dan separa masak serta memerlukan terma rujukan
yang terperinci. Cadangan harus dikemukakan dengan lebih konkrit berdasarkan
objektif yang khusus.
Kesimpulannya, pindaan kepada Akta 164 ini
tidak perlu dipolemikkan kononnya bercanggah dengan prinsip Islam. Bahkan,
cadangan pindaan ini akan menyelesaikan banyak masalah yang sedia ada berkaitan
kesan pemelukan seorang pasangan bukan Islam kepada agama Islam. Ini pastinya
akan mengurangkan konflik perundangan antara Mahkamah Syariah dan Mahkamah
Sivil.
Artikel asal: https://peguam.blogspot.my/2017/08/kontroversi-pindaan-akta-164-akta.html
Dr Zulqarnain Lukman
11 Ogos 2017 / 18 Zulkaedah 1438H
No comments:
Post a Comment